Son da Vella usa cookies.
Para o correcto funcionamento da páxina, Son da Vella utiliza cookies. Pode ver as condicións de uso da páxina facendo click aquí: CONDICIÓNS DE USO (Aviso legal)
Se continúa navegando enténdese que as acepta. Pode facer desaparecer esta mensaxe confirmando no seguinte botón:
Acceder - Rexistrarse
O BLOG DE SONDAVELLA
Bechos de andar por casa. Capitulo 1: Artrópodos
Benvidos ao fascinante mundo dos "Bechos de andar por casa". Neste percorrido pola microfauna que comparte connosco os nosos fogares, mergullámonos nun universo de inquilinos diminutos e exploramos os recantos urbanizados onde eles teñen un papel protagonista. Ao atravesar as portas dos nosos lares, adentrámonos nun territorio onde as especies máis pequenas xogan un papel tan relevante como as máis grandes. Dende o ático ao soto, estes inquilinos invisibles pero inevitables deixan a súa marca nos recantos máis insospeitados. As nosas vivendas, pisos e baixos convértense nun ecosistema propio, onde as criaturas máis diminutas teñen as súas propias historias por contar.
Ao longo desta serie, acompañámoste nunha viaxe de descubrimento e presentámosche os individuos máis notables deste mundo en miniatura que nos rodea. Desde as curiosas arañas de esquina ata os veloces insectos que percorren os nosos corredores, cada un destes "bechos de andar por casa" ten a súa propia historia que compartir. Prepara os teus sentidos para mergullarte na biodiversidade inadvertida que fai das nosas vivendas o seu hábitat.
Neste primeiro capítulo mostramos os artrópodos máis comúns que decidiron facer da nosa casa o seu fogar: moscas e mosquitos (Arthropoda - Insecta - Diptera), formigas, avespas (Arthropoda - Insecta - Hymenoptera), arañas (Arthropoda - Arachnida - Araneae), cempés (Artropodos - Chilopoda - Scutigeromorpha) e milpés (Arthropoda - Diplopoda - Julida).
Esperamos que a viaxe che sexa amena e educativa. Desfruta!
Mosca común
A mosca común, cientificamente coñecida como Musca domestica, é un insecto da orde Diptera que percorre os nosos espazos habitados. Co seu corpo grácil e un ciclo de vida composto por ovos, larvas, crisálides e adultos, esta especie desempeña un papel vital na descomposición de materia orgánica. A súa alimentación saprófita (descompoñer e consumir materia orgánica morta) e a súa capacidade para adaptarse a diferentes ambientes fan que a súa presenza sexa común en áreas urbanas.
A relación da mosca común cos seres humanos é complexa. Atraída polos restos de alimentos e ambientes cálidos, as moscas desenvolven un papel na nosa vida cotiá ao participar no proceso natural de descomposición e reciclaxe de materia orgánica. Aínda que xoga un papel ecolóxico crucial na reciclaxe biolóxica, tamén se asocia coa posible transmisión de microorganismos patóxenos, o que nos lembra o delicado balance entre a súa función natural e a necesidade de manter espazos habitacionais saudables.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Mosca de pequeno tamaño 5-8 mm de lonxitude.
Parte inferior do abdome, marrón alaranxado.
Atopámola en todas partes - Cosmopolita.
Mosquito común
O Culex pipiens é un mosquito de tamaño moderado, coas femias xeralmente máis grandes que os machos. A súa cor pode variar, pero adoita ter un ton marrón ou agrisado. As ás son transparentes con pequenas escamas. Podemos atopalo en tódolos hábitats (cosmopolita), frecuentemente nas áreas urbanas e suburbanas, onde se pode reproducir en pequenas cantidades de auga estancada, como charcos ou recipientes abandonados.
O mosquito común é máis activo durante as horas da noite, na busca de alimento e realizando as súas actividades de reprodución durante ese período. Durante a súa alimentación pode ocasionar picaduras nos humanos, xa que as femias aliméntanse do sangue para obter proteínas necesarias para o desenvolvemento dos seus ovos (alimentación hematófaga).
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Corpo alongado e curvado a partir do tórax.
Parte inferior do abdome, negro con franxas brancas.
Atopámolo en tódalas partes - Cosmopolita.
Pernilongo
Os exemplares do xénero tipula, tamén coñecidos como pernilongos, destacan como criaturas fascinantes dentro do mundo dos insectos. A súa envergadura e presenza impoñente fan deste diptero un dos máis grandes dos que nos podemos atopar. Con corpo segmentado, patas longas e delgadas, as ás, aínda que finas, revelan unha complexidade sorprendente na súa estrutura, xa que lle permite realizar voos elegantes. Algunhas especies, coma a da foto (Tipula maxima) pode chegar aos 4 centímetros de lonxitude, cunha envergadura de 6 centímetros.
A súa función no ecosistema inclúe a descomposición de materia vexetal na súa fase larval, polo que xogan un papel esencial na reciclaxe dos nutrientes. Na súa etapa adulta a súa presenza pode ser observada en áreas verdes, campos ou xardíns, onde desempeñan un papel ecolóxico beneficioso como polinizadores. Tamén é habitual atopalos nas casas atraídos pola luz. Destacan pola súa aparencia semellante á dun mosquito xigante, pero son totalmente inofensivos. En resumo, a relación dos pernilongos cos humanos é pacífica e marcada pola súa contribución positiva ao equilibrio do ecosistema.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Aspecto de mosquito xigante.
Os machos amosan a punta do abdome redondeada e as femias afiada.
Ás dianteiras grandes e membranosas, traseiras reducidas a pequenos apéndices oscilantes.
Moscón da carne
A Sarcophaga carnaria, tamén coñecida como moscón da carne, é un insecto de tamaño medio cun corpo robusto e cuberto de pelo. A súa coloración pode variar, de gris ata negro, e as súas ás son transparentes con veas ben definidas. As femias destacan pola súa tendencia a poñer ovos en restos de carne en descomposición, onde as súas larvas se desenvolven alimentándose do mesmo.
O ciclo de vida da Sarcophaga carnaria é relativamente curto. Pasa polas etapas de ovo, larva, crisálide e adulto en só algunhas semanas, dependendo das condicións ambientais. Isto permítelle reproducirse rapidamente e colonizar novas fontes de alimento. Comparte espazos comúns co ser humano e o seu número pode dar pistas sobre a hixiene e a presenza de fontes de alimento en descomposición no entorno.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Destaca pola súa aparencia robusta e peluda.
Ás transparentes con veas marcadas.
Tonalidades que van desde o gris ata o negro.
Tabaela común
O Haematopota pluvialis, coñecido comunmente como tabaela, é un insecto da orde dos Diptera e da familia Tabanidae. Este insecto presenta un corpo robusto, con cores que van desde o marrón ata o negro. Un dos trazos máis distintivos do Haematopota pluvialis radica nos seus ollos grandes e compostos, que ocupan gran parte da cabeza. As súas ás son transparentes e posúe unhas patas fortes e adaptadas para o voo.
As tabaelas son coñecidas pola súa picada molesta e dolorosa. Os machos nútrense principalmente de fontes vexetais e substancias azucradas como o néctar e a melaza. As femias, sen embargo, aliméntanse tamén de sangue (alimentación hematófaga), particularmente antes de poñer os ovos, e os humanos están entre as súas posibles vítimas. A súa picada pode deixar ronchas e irritación na pel, e ás veces pode transmitir enfermidades.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Grandes ollos en dúas cores con liñas en zigzag.
Ás en dúas cores con patrón irregular marcado.
Corpo robusto e alongado con relación a outros dipteros.
Mosca da froita
Os insectos do xénero Oxyna son moscas da froita que pertencen á familia Tephritidae. Xeralmente teñen un tamaño pequeno, que varía desde algúns milímetros a cerca dun centímetro de lonxitude. A súa cor pode variar, con patróns e coloración máis brillante. É frecuente observalas en grupo, xa que o apareamento moitas veces implica rituais específicos, como exhibicións de baile e liberación de feromonas para atraer ás parellas.
As moscas da froita xogan un papel significativo na ecoloxía, actúan como polinizadores e tamén desempeñan un papel nos procesos de descomposición. As larvas da Oxyna desenvólvense en froitas, onde se alimentan do seu tecido. Cando son adultas consumen alimentos ricos en azucre, como néctar de flores e outros líquidos azucrados presentes no ambiente. Estos hábitos alimentarios poden causar danos económicos en plantacións de froitas.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Ás en dúas cores con patróns variables.
Corpo pequeno e brillante.
É habitual observalas en grupos.
Formiga negra
Lasius niger, tamén coñecidas como formigas negras, son insectos pertencentes á familia Formicidae. Esta especie presenta un tamaño que oscila entre os 3 e 5 milímetros, cun corpo de cor negra brillante e cunha construción corporal ben adaptada para as súas funcións específicas dentro da colonia. O seu ciclo de vida comprende castas claramente diferenciadas, destacan a raíña, as formigas traballadoras e soldados, e os machos. Esta especie é notable pola súa habilidade para construír formigueiros elaborados en madeira en descomposición ou no chan, formando túneis intrincados que serven de refuxio e área de cría.
A súa alimentación é omnívora, desde néctar e mel ata pequenos insectos, o que lles confire unha adaptabilidade destacada a diferentes ambientes. A comunicación dentro da colonia realízase mediante feromonas, substancias químicas que desempeñan un papel esencial, como a localización de alimentos e a defensa do territorio. Aínda que a súa presenza pode pasar desapercibida para moitos, xogan un papel vital no equilibrio ecolóxico, xa que manteñen saudables os ecosistemas naturais.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Corpo pequeno e cor negra brillante.
Tres partes diferenciadas: Cabeza mediana - Tórax estreito- Abdome grande.
É común observalas en ringleiras organizadas.
Avespa papeleira europea
Polistes dominula, coñecida como avespa papeleira europea, é un insecto social da familia Vespidae. Esta especie é de tamaño medio, con aproximadamente 1,5 a 2,5 centímetros de lonxitude. O seu corpo é rexio e brillante, coa cabeza provista de antenas e mandíbulas ben desenvolvidas. Os ollos compostos ofrécenlle unha visión aguda, que lle facilita a localización das presas e a navegación no seu entorno. Destaca a súa construción de niños, elaborada con fibras de madeira e saliva. Estas estruturas suspendidas, semellantes a panais, serven como refuxio seguro para as crías en desenvolvemento.
A avespa papeleira europea tamén presenta comportamentos sociais complexos. As colonias, organizadas cunha clara xerarquía, desempeñan funcións específicas no coidado das crías, na construción do niño e na defensa deste. A casta reprodutora, dominante na colonia, asume un papel crucial nas decisións relacionadas coa reprodución e o mantemento da colonia. A súa dieta está centrada en invertebrados e destaca a súa eficacia como depredadoras, xa que contribúen ao control de pragas agrícolas. A pesar da súa aparencia intimidante, as avespas papeleiras europeas só atacan se se senten ameazadas. É reseñable a súa adaptabilidade ao convivir coas comunidades humanas.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Patrón distintivo da especie en cor amarela e negra.
Tres partes diferenciadas: Cabeza mediana- Tórax alongado mediano - Abdome alongado.
Elaboración de pequenos panais suspendidos.
Arañizo común
O arañizo común, Pholcus phalangioides, é un arácnido que se distingue pola súa morfoloxía e hábitos únicos. A nivel físico, presenta un corpo delicado adornado con longas patas, que lle proporcionan unha envergadura notable. A pelaxe do seu corpo é frecuentemente de cor gris prateada ou marrón grisácea, aportándolle un aspecto distinto no seu hábitat natural.
O arañizo común establece unha curiosa convivencia nos recantos dos fogares e edificios, e desempeña un papel efectivo como controlador de pragas. Con destreza, tece as súas arañeiras en lugares estratéxicos, capturando insectos como moscas e mosquitos, o que axuda inadvertidamente a manter o equilibrio ecolóxico en espazos habitados polo ser humano.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Patas longas e peludas.
Tea irregular en esquinas e recantos agochados.
Posúe a habilidade de axitar a súa tela para confundir depredadores ou presas.
Arangaño das casas
O arangaño das casas, Parasteatoda tepidariorum, é un arácnido que destaca polo seu corpo pequeno e oval, con variacións na coloración do abdome que van dende o marrón ata o gris e o negro, normalmente adaptadas ao entorno. Estes arácnidos posúen patas longas e esbeltas, especialmente as femias que adoitan presentar un abdome máis prominente.
Instalan as súas teas de araña, redes desordenadas que poden incluír recunchos nos que se agochan, en esquinas e recantos illados de vivendas e edificios, contribuíndo así ao control ecolóxico. As femias son coidadosas coas súas crías, protéxenas e proporciónanlles alimento ata que poidan valerse por si mesmas.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Corpo pequeno e oval, máis pronunciado nas femias.
Patrón de coloración variable, con forma de nebulosa.
Patas marróns, longas e esbeltas.
Funileira doméstica
A funileira doméstica, Tegenaria domestica, é un arácnido coñecido pola súa común presenza en áreas urbanas e suburbiais, que prefire ambientes interiores e pouco perturbados, como áticos, sotos ou esquinas de cuartos. A nivel físico, destaca pola súa morfoloxía característica, cun corpo pequeno e aplanado e patas longas e delgadas. A pelaxe que cubre o seu corpo é fina e delicada, e a súa coloración varía entre tonalidades de marrón e gris, que lle proporcionan unha camuflaxe eficaz no seu hábitat doméstico.
A funileira doméstica é coñecida pola súa capacidade para vivir en comunidades ou colonias, compartindo o mesmo espazo coas súas compañeiras. Este comportamento social permite a varios individuos compartir os mesmos recursos e mellorar a súa eficiencia na caza de presas como moscas, mosquitos, formigas e outros pequenos invertebrados.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Tamaño mediano coa cabeza e o abdome ben diferenciados.
Patrón identificativo no abdome con pequenas variacións.
Constrúe teas de araña cun deseño irregular e labiríntico.
Cempés
O cempés, Scutigera coleoptrata, é un miriápodo que destaca pola súa morfoloxía peculiar e a súa presenza común en moitos fogares. A nivel físico, presenta un corpo longo e estreito, dividido en múltiples segmentos, cada un dos cales leva un par de patas. A súa coloración vai desde o amarelo pálido ata o gris, con marcas escuras ao longo do corpo, que contribúen á súa aparencia distintiva.
O cempés pode atoparse en diversas partes do mundo, preferentemente en ambientes húmidos e escuros. En fogares, é común atopalo en sotos, cociñas e baños, onde pode buscar presas como insectos e arañas para alimentarse. De hábitos nocturnos, a súa rapidez e axilidade son notables, o que lle permite moverse con facilidade para atrapar presas e esquivar perigos.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Corpo moi alongado e estreito, dividido en varios segmentos.
Coloración amarela pálida ou gris con marcas escuras ao longo do corpo.
Antenas longas e delgadas.
Milpés de patas brancas
O milpés de patas brancas, Tachypodoiulus niger, é un miriápodo que se distingue pola súa longa e delgada forma, con múltiples segmentos corporais e unha coloración escura que lle confire unha aparencia notable. As patas resaltan pola súa cor branca e engaden un contraste marcado ao seu corpo. É común en ambientes húmidos, como bosques, xardíns e zonas con abundante materia orgánica descomposta. Prefiren áreas escuras e húmidas, e pode atoparse baixo pedras, follas en descomposición, e en macetas.
O milpés de patas brancas xoga un papel ecolóxico importante, pois contribúe ao proceso de descomposición de materia orgánica. Este artrópodo aliméntase de restos vexetais e detritos, polo que axuda a manter o equilibrio no ecosistema. Tamén participa en comportamentos sociais, como a formación de grupos durante certas fases do seu ciclo de vida.
RASGOS IDENTIFICATIVOS:
Corpo alongado e estreito, dividido en múltiples segmentos ben definidos.
Coloración negra no corpo e branca nas patas.
Ao verse ameazado forma unha espiral co seu corpo.
O milpés de patas brancas, sen ser velenoso como os quilópodos, ten un mecanismo defensivo único. En situacións de perigo, ten a capacidade de enrolarse e segregar unha substancia repelente e tóxica polas súas glándulas laterais como medida para se protexer contra aves e outros depredadores. Pode ocasionar irritación se entra en contacto cos ollos e problemas maiores en casos raros de alerxia.
Fichas relacionadas
