Nestes días de maio, onde a primavera avanza por Galicia, somos testemuñas das destacadas floracións das nosas plantas e árbores. As leiras, beiras de camiños e de ríos, os montes e os bosques énchense de cor e de vida debido a un acontecemento que se repite cada ano, pero que non nos deixa de marabillar.

Unha das plantas máis abundantes neste tempo é o pé de boi (Oenanthe crocata). Coas súas pequenas flores brancas agrupadas a modo de paraugas (umbelíferas) forman plataformas abertas de néctar e pole que atraen a numerosas especies de artrópodos. Aquí comparten hábitat tanto os que se veñen a alimentar das flores como os depredadores que ven nesta especie  unha zona  idónea de caza.

É sorprendente a diversidade que se pode observar nunha única planta, onde poden chegar a coincidir dende moscas, abellas, escaravellos ata avespas e arácnidos. Incluso cando observamos con atención, podemos ver algunhas formigas ou eirugas agochadas entre as flores. Este microcosmos efémero resalta a importancia ecolóxica do pé de boi, que, moitas veces, pasa desapercibida polo abundante e pouco atractiva con respecto a outras floracións.

Tradicionalmente esta planta era considerada unha “mala herba”, sobre todo debido a súa toxicidade, que se concentra maioritariamente na raíz. Téñense reportado casos de envelenamento do gando, sobre todo ovellas, que en tempos onde escasea o pasto poden acabar inxerindo partes desta planta e causarlle problemas de diversa gravidade.

Cómpre destacar o papel tan crucial que ten na vida dos ecosistemas, sendo un piar fundamental para a vida e como parte dunha cadea que se pón en relación con todas as especies do planeta, incluídos nos.

Vamos a botarlle un ollo a estes microcosmos. A través de varios exemplos coñeceremos varias especies que visitan ao Oenanthe crocata.

Formiga cabalaria

Formica rufa

Insecta -  Hymenoptera  -  Formicidae

 

Esta formiga omnívora tan común en Europa podémola atopar colleitando néctar no pé de boi. Trátase dunha formiga de comportamento agresivo, coa capacidade de disparar ácido fórmico sobre os seus inimigos.

Desde mediados deste mes ata comezos de xullo teñen lugar os voos nupciais desta especie. Posteriormente, as novas raíñas farán as súas colonias como formigas parasitas doutras colonias, e apoderaranse do control ata rematar coa vida da raíña.

 

 

No Oenanthe podemos atopar moitos tipos de formigas como a que se ve nesta foto do xénero Myrmica. As flores tan abondosas converten estes espazos en centros de colleita para os himenópteros. Ademais das substancias das plantas, moitas formigas son necrófagas, recollen os restos dos insectos mortos por outros depredadores.

Mosca abella

Eristalis tenax

Insecta -  Diptero  -  Syrphidae

 

Esta mosca con aparencia de abella é un visitante moi común do pé de boi. A súa camuflaxe reduce o número de posibles depredadores e permítelles consumir o néctar tranquilamente.

Ao mesmo tempo que se alimenta tamén é un gran polinizador, grazas ao seu corpo recuberto de cabelos onde queda atrapado o pole.

 

 

Moitos outros dípteros (moscas) son visitantes habituais do Oenanthe, non só nas partes florais onde os podemos ver alimentarse, senón tamén nos seus talos ou follas que utilizan como pousadoiros. Nesta fotografía vemos a esta Sarcophaga carnaria (Moscón da carne).

Percebexo de riscos

Graphosoma lineatum

Insecta -  Hemiptera  -  Pentatomidae

 

Este hemíptero de ata 12 milímetros de lonxitude é un visitante habitual de maio no pé de boi. Este insecto chama moito a atención nas flores brancas debido ao seu corpo redondo de cor vermella con 6 franxas negras. Este aspecto está destinado a afastar os depredadores, xa que lle fai crer que son tóxicos (aposematismo). Ademais, fai que sexan unha das chinches máis sinxelas de observar.

Podemos encontrar amplas poboacións deste percebexo mentres se alimentan nos pés de boi. Tanto a súa cor como as substancias irritantes e cheirentas que poden liberar permítenlle vagar con liberdade entre as flores.

 

 

Os oenanthes son visitados por numerosos hemípteros de diversas especies, como é o caso deste percebexo de folla seca (Coreus marginatus) que vemos na fotografía. Este, inda que non posúa as cores de advertencia, si que pode desprender unha substancia cheirenta e irritante que lle permite afastar a moitos dos seus depredadores.

Señoriña dos brañais

Euphydryas aurinia

Insecta  -  Lepidoptera  -  Nymphalidae

 

Esta bolboreta tan común nos lugares húmidos de Galicia é un dos lepidópteros que máis podemos observar no pé de boi, tanto como lugar de repouso como zona para consumir o néctar. A euphydryas aurinia gusta de espazos abertos con vexetación a carón de bosques caducifolios. Lugares que acostuman ocupar os oenanthes de abril a xullo, período que coincide coa época de aparición desta especie.

Inda que se alimenta do néctar de diferentes especies de plantas, a señoriña dos brañais ten predileción polo chuchamel (Lonicera periclymenum), planta que podemos atopar nos espazos máis naturais da nosa xeografía, polo que a presenza deste lepidóptero é un indicativo da calidade do hábitat onde vive.

 

 

Por estes mantos de flores brancas é moi común observar moitas especies de bolboretas, como a vanessa cardui da fotografía. Non é de estrañar atopar máis dunha ducia de especies diferentes de bolboretas nocturnas e diúrnas conectadas coas abundantes poboacións do pé de boi.

Araña caranguexo das flores

Misumena vatia

Arachnida  -  Araneae  -  Thomisidae

 

Trátase dunha das arañas máis comúns nos oenanthes. Esta especie de cores variables adaptadas ao hábitat onde vive, podémola atopar cunha camuflaxe perfecta sobre as flores. Sen ser percibida por moitos insectos, estes aliméntanse a carón deste depredador sen ser conscientes da letalidade deste arácnido, que, no momento en que estean o suficientemente preto dela, atrápaos cun movemento rápido e letal.

Podemos atopala tanto na parte superior das flores como por debaixo das mesmas. Aliméntase de moitos tipos de insectos, que encontran no pé de boi un dos seus hábitats favoritos, xa que ten á man un repertorio variable de presas. 

 

 

Outra araña caranguexo (Thomisidae) que podemos atopar nos oenanthes é a Synema globosum. Esta non posúe unha camuflaxe tan efectiva como a misumena, polo que moitas veces se oculta por debaixo das flores, á espera da súa presa. Caza cunha celeridade mortal, esperando queda e preparada coas patas dianteiras para atrapar e afundir os quelíceros nas vítimas despistadas.

Escaravello das flores

Oxythyrea funesta

Insecta -  Coleoptera  -  Scarabaeidae

 

Este escaravello é un dos máis comúns que podemos atopar nas flores de maio e xuño. Este voraz devorador de flores tamén visita os oenanthes e vémolo incluso en pequenos grupos. Aínda que é un gran destrutor das inflorescencias, tamén é un gran polinizador, debido aos pelos que recobren o seu corpo, onde transportan o pole entre diferentes exemplares de plantas.

Os escaravellos das flores, de amplas poboacións, gustan de comer néctar, pole e partes da propia flor. Chegan a ser unha ameaza para algunhas especies cando prosperan en colonias moi numerosas. De aí a importancia de que se manteñan os equilibrios dos ecosistemas.

 

 

Outro escaravello que podemos atopar no pé de boi é o Cantharis fusca (Couraceiro escuro). A diferenza do Oxythyrea funesta, este coleóptero utiliza o oenanthe como zona de caza, onde se alimenta de pequenos insectos que se están nutrir do néctar e do pole das flores.