Cicuta

A cicuta, tamén coñecida como perexil das bruxas, coa súa aparencia delicada e follas recortadas, é unha das plantas máis letais que medran nos recantos sombríos dos nosos bosques. Baixo a súa fermosa fachada verde-esmeralda, agocha un segredo sinistro: a presenza de coniína, un alcaloide neurotóxico que actúa no sistema nervioso central.

Cunha taxa de toxicidade aterradora, pequenas doses de coniína poden provocar síntomas devastadores. Alcanzando o seu punto máximo de toxicidade en cada parte da planta, desde as follas ata ás raíces, a cicuta é unha ameaza silenciosa para quen se atreve a aventurarse preto dela.

Ademais do seu potencial letal, o perexil das bruxas leva consigo unha historia sinistra, marcada por episodios tráxicos ao longo dos séculos. Utilizada en execucións e envelenamentos, esta planta inspirou medo e fascinación en igual medida. Tamén en épocas de fame, cando a poboación colleitaba raíces e plantas para poder sobrevivir, era frecuente a confusión da cicuta con outras plantas silvestres comestibles, especialmente en momentos do ano nos que a súa aparencia é menos distintiva.

IDENTIFICACIÓN

A súa identificación precisa é crucial para evitar encontros fatais, especialmente tendo en conta a súa semellanza con outras plantas inofensivas, como a zanahoria silvestre. Debemos fixarnos ben nos talos que no caso do perexil das bruxas presenta unhas pequenas e abundantes manchas de cor púrpura. Tamén se pode apreciar nela un cheiro desagradable a humidade moi característico.

Figueira do demo

Coñecido popularmente como figueira do demo, a Datura stramonium é unha planta herbácea tóxica que se caracteriza pola presenza de alcaloides como a atropina, a hiosciamina e a escopolamina. Estes compostos químicos, presentes en diferentes partes da planta, poden ter graves efectos no organismo humano. A atropina, por exemplo, pode causar dilatación das pupilas e aumento do ritmo cardíaco, mentres que a hiosciamina e a escopolamina teñen propiedades alucinóxenas que poden provocar delirios e confusión mental. A inxestión destas substancias en grandes cantidades pode levar a consecuencias fatais, incluíndo paro cardíaco e coma.

Ademais do seu potencial tóxico, a figueira do demo tamén ten unha longa historia de uso recreativo e ritualístico en diferentes culturas ao redor do mundo. Desde tempos antigos, esta planta foi utilizada en cerimonias rituais debido aos seus poderes alucinóxenos. En algunhas culturas indíxenas, as súas sementes eran empregadas para inducir estados alterados de consciencia.

A pesar dos seus efectos perigosos, a fascinación pola figueira do demo persiste, sendo consumida de maneira recreativa nos nosos días, recordándonos a complexidade e o misterio das relacións entre as plantas e os seres humanos ao longo da historia.

IDENTIFICACIÓN

Para poder precisar o seu recoñecemento debemos fixarnos na forma e textura das follas, nas flores, se están presentes; e se estamos na época do ano adecuada, no seu froito tan característico con forma esférica e recuberto de espiñas. É dentro deste onde podemos atopar as sementes que conteñen unha perigosa concentración do seu principio activo. 

Velas do diaño

O Arum italicum, coñecido tamén como Velas do diaño, destaca polas súas follas grandes e brillantes, adornadas con manchas prateadas ou brancas que contrastan co verde intenso. A súa aparencia elegante e distintiva convérteo nunha presenza chamativa en xardíns e paisaxes. Non obstante, debaixo da súa fermosura, agocha unha toxina potencialmente perigosa.

Os froitos son tóxicos, o seu zume é irritante para a pel e para o tracto dixestivo. O secado ou a cocción reducen a toxicidade, mais non a eliminan por completo. O principio tóxico é un saponósido coñecido como aroína, presente en tódalas partes da planta. Esta substancia é volátil e inestable, e afecta ao sistema nervioso central. Tamén a planta produce cristais de oxalato de calcio, que se son inxeridos poden causar irritación e inflamación nas membranas mucosas, provocando síntomas como dor de gorxa, inflamación e dificultade para engulir. En casos extremos pode chegar ao coma e á morte.

IDENTIFICACIÓN

Para identificar o Arum italicum, é importante observar as súas características distintivas. Durante a primavera, produce unha espádice amarela ou alaranxada, cercada por unha espata verde en forma de folla. No outono, desenvolve bagas vermellas brillantes. Con todo, é esencial ter coidado ao manexar esta planta, xa que tódalas súas partes son tóxicas ao inxerilas.

Araña de saco amarelo

Son dos poucos aracneidos en Galicia que posúen a capacidade de producir un veleno neurotóxico. Este veleno pode ocasionar síntomas graves en humanos en caso de picada. Entre os efectos máis comúns atopamos unha dor intensa e inflamación na área afectada. A pesar de seren casos pouco frecuentes, a picada desta araña tamén pode conducir á necrose do tecido ao redor da ferida, pero en casos raros, tamén pode causar síntomas neurotóxicos. Estes síntomas poden incluír, por exemplo, dor de cabeza, náuseas, vómitos ou dificultades para respirar. Aínda que estas reaccións son menos comúns, resaltan a importancia de tratar as picadas de arañas con precaución e buscar atención médica adecuada.

A pesar do seu potencial para causar síntomas incómodos ou graves, é importante lembrar que as picadas da araña de saco amarelo son raras e as consecuencias adversas máis aínda. Con todo, coñecer os sinais de alerta e buscar atención médica adecuada en caso de picada son medidas importantes para mitigar calquera posible impacto negativo na saúde humana.

IDENTIFICACIÓN

Esta araña é relativamente pequena, con corpos que poden variar de tonalidade, desde o marrón claro ata o amarelo. A súa característica máis notoria é o saco de ovos dunha cor amarela brillante, que lle dá o seu nome común. Ademais, é posible identificala pola súa disposición a construír os seus sacos en lugares protexidos, como debaixo de pedras, fendas en paredes ou entre a follaxe densa.

Bicho do lume

Paederus littoralis, comúnmente coñecido como bicho do lume, pertence á familia dos estafilínidos, sendo un coleóptero de tamaño diminuto que mide aproximadamente 1 cm de lonxitude e 2 mm de ancho. O seu aspecto recorda ao dun térmite e distribúese principalmente en España, Francia e Italia. Habitualmente atópase en arrozais, prados e bosques, sendo o seu período de actividade entre os meses de abril e outubro. 

A pesar do seu reducido tamaño, Paederus littoralis pode ser potencialmente perigoso para os seres humanos. Ao sentirse ameazado, este insecto libera unha substancia irritante chamada pederina, a cal pode causar inflamación, ampolas, ardor e dor intensa. Estes síntomas prodúcense tanto polo contacto directo co insecto vivo como polo contacto cun insecto morto que foi esmagado.

A dermatite por Paederus, tamén denominada "fuetazo", é unha forma de dermatite de contacto irritante que se produce principalmente en áreas expostas ao entrar en contacto directo co líquido celómico do insecto Paederus. Aínda que o seu diagnóstico é principalmente clínico, as lesións cutáneas poden confundirse con outras patoloxías dependendo da súa localización e presentación clínica. É crucial buscar atención médica inmediata en caso de exposición a Paederus littoralis para evitar posibles complicacións e asegurar un tratamento axeitado, sobre todo no caso de exposición de zonas máis delicadas como ollos, mucosas, ...

IDENTIFICACIÓN

A especie Paederus littoralis recoñécese pola súa coloración distintiva con partes negras e vermellas. Son depredadores diúrnos, na súa maioría activos baixo o sol brillante e, ás veces, trepando polos talos das plantas, pero xeralmente deambulan pola superficie movéndose rapidamente. Cando son manipulados, a miúdo adoptan unha postura ameazante coa parte anterior do corpo e o abdome levantados.

Avespa asiática

A Vespa Velutina, coñecida popularmente como avespa asiática, é unha especie invasora de himenópteros pertencente á familia dos véspidos. Orixinaria de Asia, esta vespa fixo a súa entrada en Europa a través de Francia a principios do século XXI e desde entón propagouse rapidamente por diferentes países, incluíndo España.

A picadura da Vespa Velutina é coñecida pola súa potencial toxicidade para os seres humanos. Cando se sente ameazada ou se produce unha aproximación ao seu niño, esta vespa pode atacar e inocular o seu veleno, que é unha mestura de diferentes toxinas. As picaduras desta especie poden causar dor intensa e ardente, acompañada de inflamación, pel vermella e, en casos máis graves, reaccións alérxicas. Ademais, a Vespa Velutina adoita atacar en grupo, o que pode aumentar o número de picaduras e a gravidade da reacción alérxica en persoas sensibles.

As persoas que sufran picaduras múltiples ou desenvolvan reaccións alérxicas deben buscar atención médica inmediata. Para previr ataques e minimizar os riscos asociados coa presenza desta especie, é importante adoptar medidas preventivas, como evitar perturbar os seus niños e utilizar redes de protección en colmeas e áreas próximas a estas. Además, é recomendable buscar asesoramento profesional para o control e a xestión adecuada das poboacións de Vespa Velutina nas zonas afectadas.

IDENTIFICACIÓN

Ten un tamaño medio, con aproximadamente 2,5 centímetros de lonxitude, e caracterízase pola súa coloración predominantemente escura e polas franxas amarelas no seu abdome. Constrúe dous tipos de niños, o primario que será onde se desenvolvan nas primeiras semanas a raíña coas primeiras obreiras e o secundario, unha estrutura semiesférica feita de fibra de celulosa, comunmente atopada en árbores, arbustos e edificios, onde se desenvolve toda a colmea.

Amanita da morte

A Amanita phalloides, coñecida como falsa oronja ou seta da morte, é un cogomelo altamente tóxico pertencente ao xénero Amanita. Esta especie é nativa de varias rexións do mundo, incluíndo Europa e América do Norte, e crece en bosques caducifolios, especialmente baixo carballos, castiñeiros e outras especies de árbores de madeira dura.

A Amanita phalloides está considerada como un dos cogomelos máis velenosos coñecidos, causando unha alta taxa de mortalidade en casos de intoxicación. A súa toxicidade radica na presenza de amatoxinas, un grupo de toxinas que atacan o sistema gastrointestinal e o fígado. Despois de ser inxerida, a Amanita phalloides pode causar síntomas graves que inclúen vómitos, diarrea, calambres abdominais e insuficiencia hepática. Sen un tratamento médico inmediato, a intoxicación por esta especie pode levar á morte en poucos días debido á destrución irreversible das células do fígado.

Por mor da súa alta toxicidade e do seu parecido con outras especies de cogomelos comestibles, a Amanita phalloides representa un grave risco para os que se aventuran a recoller cogomelos sen coñecemento abondo. A confusión entre a Amanita phalloides e especies comestibles do xénero russula ou tricoloma entre outros, pode levar a graves consecuencias. Para evitar a intoxicación, é fundamental adquirir unha formación adecuada sobre a identificación de cogomelos, especialmente dos que son potencialmente tóxicos.

IDENTIFICACIÓN

A amanita phalloides ten un sombreiro verde de 5 a 15 cm de diámetro, con láminas brancas e libres. O pé é cilíndrico, longo e branco, con zonas amarelo verdosas, e presenta un anel e volva branca. A carne é branca, ten unha textura pouco firme, de cheiro suave e doce ao principio, pero que se volve desagradable coa idade.

Falso coprino cabeludo

O Coprinus atramentarius é coñecido pola súa toxicidade cando se consume xunto con alcol. Este cogomelo contén substancias químicas que poden provocar reaccións adversas no corpo humano cando se consome alcol despois de inxerilo. Estas substancias inhiben a descomposición do alcol no corpo, o que pode resultar nunha acumulación de acetaldehído, un composto tóxico. Os síntomas da intoxicación por Coprinus atramentarius inclúen náuseas, vómitos, rubor facial, palpitacións e baixa presión arterial. En casos graves, a intoxicación pode provocar problemas respiratorios e ata a morte.

É crucial evitar o consumo deste cogomelo en conxunción coas bebidas alcólicas para previr posibles reaccións adversas. Cando se trata de coller cogomelos silvestres, é imperativo contar cun coñecemento profundo sobre a súa identificación para evitar confusións con especies semellantes, pero menos perigosas. Neste caso, a confusión co coprinus comatus, un cogomelo comestible moi semellante, non é infrecuente. Os efectos tóxicos só se manifestarían cando se consume alcol e pode ser complexo identificar as causas, xa que algúns individuos poden experimentar malestar, mentres que outros non.

IDENTIFICACIÓN

Este cogomelo crece en grupos en zonas de herba ou bosques, especialmente en áreas con material orgánico descomposto. Ten un sombreiro inicialmente ovoide que se expande ata acadar un diámetro de 5 a 10 centímetros. A cor do sombreiro pode variar dende ocre amarelado ata marrón escuro e, á medida que o cogomelo madura, o sombreiro vai adquirindo unha cor máis escura e transparente. As láminas son de cor branca e vólvense rosas e logo negras a medida que o cogomelo madura.

Granito

O granito é un tipo de rocha ígnea plutónica que se forma a partir do enfriamento lento do magma no subsolo. Está composto principalmente por minerais como feldespato, cuarzo e mica, que lle confiren unha textura granular e unha aparencia distintiva. Esta rocha é amplamente utilizada na construción, tanto en interiores como en exteriores, debido á súa resistencia, durabilidade e beleza natural. O granito pode presentar diferentes cores e patróns dependendo da composición mineral específica de cada formación.

O granito pode conter trazas de uranio, un elemento radioactivo que se descompón e emite partículas radioactivas. Esta desintegración do uranio presente na rocha pode crear gas radón, un gas radioactivo incoloro e inodoro. A acumulación deste gas en espazos interiores, como vivendas construídas con granito, pode alcanzar niveis perigosos e aumentar o risco de desenvolver cancro de pulmón.

O perigo do radón está amplamente presente en Galicia, onde as autoridades manteñen un mapa detallado que mostra as áreas de maior concentración deste gas radioactivo. Interesantemente, este mapa coincide en gran medida co mapa xeolóxico da rexión, destacando as zonas graníticas de Galicia como as máis propensas a acumular este gas nocivo.

IDENTIFICACIÓN

A identificación do granito pode realizarse a través da súa textura granular e da presenza de minerais característicos como feldespato, cuarzo e mica. En canto ás variedades de granito, estas poden variar en cor, dureza e composición mineral dependendo da súa orixe xeolóxica. Algúns exemplos de variedades de granito en Galicia son: o granito rosa, o granito de dúas micas, entre outros.